Εμβολιασμοί Παιδιών & Εφήβων: Παρελθόν, Παρόν & Μέλλον
Σοβαρός κίνδυνος εμφάνισης σπάνιων και ξεχασμένων λοιμωδών νοσημάτων, υπάρχει αν σταματήσει ο εμβολιασμός παιδιών και εφήβων κατά την διάρκεια της πανδημίας του κορονοιού.
Αυτό επεσήμανε η κυρία Μαρία Θεοδωρίδου, Ομότιμη Καθηγήτρια Παιδιατρικής ΕΚΠΑ, μιλώντας στην τρίτη διαδικτυακή εκδήλωση του ΣΤ’ Κύκλου Διαλέξεων του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, με θέμα «Εμβολιασμοί Παιδιών και Εφήβων: Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον».
«Τα εμβόλια δεν σταματάνε. Αν συμβεί αυτό, δηλαδή υπάρξει κενό, ελλοχεύει ο κίνδυνος να εχουμε ανάδειξη λοιμωδών νοσημάτων» τόνισε η κυρία Θεοδωρίδου και πρόσθεσε: «με τις κατάλληλες προφυλάξεις και τα απαιτούμενα μέτρα οι εμβολιασμοί των παιδιών θα πρέπει να γίνονται κανονικά στα παιδιατρικά ιατρεία».
Όσον αφορά στο εμβόλιο για τον κορωνοϊό, η κυρία Θεοδωρίδου ανέφερε πως οι μελέτες που έγιναν αφορούσαν σε άτομα άνω των 18 ετών, επομένως το εμβόλιο αυτό δεν συνιστάται προς το παρόν σε παιδιά και εφήβους, καθώς, σύμφωνα με τις διεθνείς οδηγίες, ο εμβολιασμός των κοινωνικών ομάδων θα γίνει κατά προτεραιότητα. Δηλαδή, πρώτα θα εμβολιασθούν:
- Οι υγειονομικοί
- Τα σώματα ασφαλείας, αστυνομικοί, πυροσβέστες
- Οι άνθρωποι με αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης, διάφορες δομές, γηροκομεία
- Οσοι πάσχουν από υποκείμενα νοσήματα
- Ακολούθως οι μικρότερες ηλικίες
Άμεση και έμμεση αξία εμβολίων
Η Ομότιμη Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ, μιλώντας για την αξία των εμβολίων, ανέφερε πως τις τελευταίες δεκαετίες προλαμβάνουν σε ετήσια βάση μέχρι 3.000.000 θανάτους και αποτρέπουν αναπηρίες σε 750.000 παιδιά. Κι αυτό γιατί η εξέλιξη της βιοτεχνολογίας συνέβαλε καθοριστικά στην παραγωγή νέων εμβολίων για την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων, με εξαιρετικά σημαντική επίδραση στην υγεία και την ποιότητα της ζωής του ανθρώπου.
«Τα εμβόλια και μάλιστα τα πολυδύναμα έχουν άμεση και έμμεση προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, καθώς δεν ωφελούν μόνο το παιδί ή τον έφηβο που εμβολιάζεται, αλλά και τους γονείς και τους παππούδες που ζουν μαζί τους».
Η κυρία Θεοδωρίδου αποκάλυψε πως αυτή την εποχή βρίσκονται στο στάδιο της έρευνας 200 νέα εμβόλια, που αφορούν:
- σε λοιμώδη νοσήματα που δεν έχουν εκριζωθεί: ελονοσία, δάγκειος πυρετός, χρυσίζων σταφυλόκοκκος, κλωστηρίδιο difficile, κυτταρομεγαλοϊός, φυματίωση, εντεροτοξυνογόνο κολοβακτηρίδιο, ιός HIV, ιός Ebola, ιός SARS και ιός SARS CoV-2
- σε μη λοιμώδη νοσήματα όπως: νόσος Αλτσχάιμερ, σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλεργίες
Αξίζει να τονιστεί ότι μέχρι και την εφηβική ηλικία χορηγούνται 17 εμβόλια για λοιμώδη νοσήματα, με διαφορετικά δοσολογικά σχήματα. Όμως, ενώ τα εμβόλια αποδεδειγμένα αποτελούν παρέμβαση που ωφελεί τα άτομα όλων των ηλικιών, διαπιστώνεται συνεχώς αυξανόμενη αμφισβήτηση που μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα τη Δημόσια Υγεία, σε παγκόσμιο επίπεδο. Το φαινόμενο αυτό επιβεβαιώνει ότι τα εμβόλια είναι «θύματα» της επιτυχίας τους και αποτελεί ευθύνη όλης της κοινωνίας να τα διαφυλάξει.
Απαντώντας εμμέσως πλην σαφώς στο «παγκόσμιο αντιεμβολιαστικό κίνημα» η κυρία Θεοδωρίδου ανέφερε: «Απαιτείται σωστή ενημέρωση γιατί το σοβαρότερο νόσημα είναι η παραπληροφόρηση»
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε οι ιδιότητες ενός εμβολίου είναι:
- Ανοσογονικότητα
- Αποτελεσματικότητα
- Ασφάλεια
«Κανένα εμβόλιο δεν είναι 100% ασφαλές . Για τη χρήση του σταθμίζεται πάντα το κέρδος από την εφαρμογή του και η πιθανότητα μιας εξαιρετικά σπάνιας και ανεπιθύμητης παρενέργειας»
Ο εμβολιασμός των παιδιών πρέπει να αρχίζει μετά τον δεύτερο μήνα της ζωής τους, ωστόσο πριν απ’ αυτόν απαιτείται:
- Πλήρης φυσική εξέταση του παιδιού
- Λεπτομερής έλεγχος του εμβολίου (είδος, ημερομηνία λήξης)
- Ενημέρωση των γονιών για το είδος του εμβολίου, τα οφέλη και τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες
«Η πλήρης φυσική εξέταση του παιδιού και κάθε ενός ατόμου, τονίζει ότι ο εμβολιασμός αποτελεί μία ιατρική πράξη»
Όπως ανέφερε η κυρία Θεοδωρίδου, κατά τη διάρκεια των 2 πρώτων μηνών της ζωής του το βρέφος προστατεύεται παθητικά από τα αντισώματα που έχει λάβει από τη μητέρα κατά την κύηση. Για τον λόγο αυτό, ενδείκνυται ο εμβολιασμός των εγκύων τους τελευταίους μήνες της κύησης, πχ για διφθερίτιτδα ή τέτανο, ούτως ώστε χρήσιμα αντισώματα να προστατεύσουν το νεογνό.
Σε περίπτωση παράλειψης ή καθυστέρησης κάποιας δόσης εμβολίου σε παιδιά και εφήβους, ο ιατρός, σύμφωνα με το ενδεδειγμένο χρονοδιάγραμμα του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων (πίνακας παρακάτω), προσαρμόζει τη συνέχεια των εμβολιασμών.
«Κανένα εμβόλιο δεν επαναλαμβάνεται. Κάθε εμβόλιο που γίνεται, είναι μία “ανοσολογική προίκα” για τον εμβολιαζόμενο»
Οι αντενδείξεις πλέον έχουν καθοριστεί, ως εξής:
- Εμπύρετο νόσημα >38 (πιθανότατα να μην “απαντήσει” σωστά ανοσολογικά ή να αποδοθεί στο εμβόλιο η πορεία μίας ίωσης)
- Θεραπεία με ανοσοκατασταλτικά ή κορτικοειδή
- Πρόσφατη χορήγηση πλάσματος η γ-σφαιρίνης
- Εγκυμοσύνη (εκτός από την περίπτωση που αναφέρθηκε παραπάνω και λόγω αυξημένων επιστημονικών μελετών που γίνονται αυτή τη στιγμή και για άλλα νοσήματα/ η αντένδειξη ισχύει κυρίως για εμβόλια με ζώντες ιούς)
- Ανοσοανεπάρκεια, κακοήθη νοσήματα
- Αλλεργική νόσος (οξεία φάση)
- Σοβαρή αντίδραση σε προηγούμενο εμβολιασμό
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η κυρία Θεοδωρίδου, οι λόγοι για τους οποίους χιλιάδες παιδιά δεν εμβολιάζονται είναι:
- Μη καλή συμμόρφωση ή αμέλεια γονέων
- Κοινωνικές-οικονομικές, πολιτικές συνθήκες (πόλεμοι, μετανάστευση)
- Ιατρικοί λόγοι (χρόνια νοσήματα-ανοσοανεπάρκεια)
- Πεποιθήσεις (θρήσκευμα, δισταγμοί, αρνητές εμβολίων)
Ως βασική αιτία διστακτικότητας για τους εμβολιασμούς, σύμφωνα με ευρωπαϊκά στοιχεία που παρουσιάστηκαν, είναι το θέμα και η αμφισβήτηση της ασφάλειας, ενώ ακολουθεί η έλλειψη πληροφόρησης, η μειωμένη εμπιστοσύνη στα συστήματα υγείας, η μη συχνή εμφάνιση σοβαρών περιστατικών ενός νοσήματος κ.α.
Σήμερα η ανάπτυξη, κυκλοφορία και ασφάλεια των εμβολίων εξασφαλίζεται μέσω μιας σύνθετης, πολυ-σταδιακής διαδικασίας και πολλαπλών ελέγχων για την ποιότητα, καθαρότητα, δοσολογία, αποτελεσματικότητα και τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Εκτός από τους εσωτερικούς ελέγχους της εκάστοτε κατασκευάστριας εταιρείας τα εμβόλια πρέπει να λάβουν πριν την κυκλοφορία τους και τις απαραίτητες εγκρίσεις από ανεξάρτητους φορείς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), το FDA (ΗΠΑ) κα. Παράλληλα η συνεχιζόμενη επαγρύπνηση και επιτήρηση, για όσο διάστημα ένα εμβόλιο είναι διαθέσιμο στην αγορά και η συλλογή τεράστιας βάσης δεδομένων από τη χρήση του στην πράξη, επιτρέπει την άμεση λήψη μέτρων, καθώς και τη βελτίωσή του ώστε να αυξάνει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά του, αντιστοίχως, σε διαρκή βάση.
Η επόμενη προγραμματισμένη διάλεξη του ΣΤ΄ Κύκλου θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου 2020, ώρα 19:00 με εισηγήτρια την κυρία Μελπομένη Πέππα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας, ΕΚΠΑ με θέμα «Κιρκάδιος Ρυθμός & Μεταβολικά Νοσήματα».